Bank van Lening

Bank van Lening




Banken van lening zijn sinds de middeleeuwen, toen een kerkelijk verbod op woeker strikter werd nageleefd, geleidelijk in aantal toegenomen. Aanvankelijk vormden de tafelhouders een gesloten kaste, voornamelijk bestaand uit Italianen. Geleidelijk komen de lommerds ook in handen van de eigen bevolking. De rentepercentages ware over het algemeen zeer hoog en konden wel tot 80% 's jaars oplopen. De octrooien konden weer aan derden worden doorverkocht. In de 17de eeuw waren de volgende personen uitbater van de Tafel van Lening te Steenwijk:



Scipio Ormea: 1601-1609 (ook te Hasselt en Brielle). Hij betaalt 75 carolusgulden per jaar voor de armen. Hijn rekent meer dan 30% rente (op jaarbasis). Mocht de stad geld nodig hebben dan zal hij 'voor vertymmeringh haerer vesten ofte verbeteringhe van haer diep' gedurende een half jaar renteloos geld voorschieten (100 tot 1000 carolusgulden). Hij betaalt de magistraat 30 carolusgulden per jaar 'wegens vrijstelling van wacht en andere gemeene wercken'.



Frans Ferrarys: 1631-1638. Hij betaalt 20 carolusgulden voor de huisarmen enm 30 carolusgulden wegens vrijstelling van wacht. Hij rekent op jaarbasis 65% rente. Op obligaties en hypotheken van burgers van Steenwijk rekent hij 16,25% rente op jaarbasis. De bepaling over renteloze lening is ook geldig voor Ferrarys.



Robert van Belle en Janneke Michielsdochter (ook te Groningen en te Leeuwarden): 1639-1661. Er wordt 50 carolusgulden voor vrijdom van wacht en 250 carolusgulden voor de huisarmen betaald. Ze rekenen(op jaarbasis) 65% rente en voor obligaties en hypotheken 16,25%.



Cornelis van Bouckhorst (ook te Katwijk) in compagnie met Sebastiaen de Koningh (ook te Leiden) en Gillis van den Bosch (ook te Leiden als kassier): 1661-1665. Er wordt 225 carolusgulden per jaar voor de armen betaald. Ze rekenen 32,5% renten en voor obligaties en hypotheken 16,25%. In 1665 geven ze hun rechten onder dezelfde condities door aan het echtpaar Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck. De Koningh blijkt te zijn overleden.



Egbert Arents en Andrea Albertsdochter Teltinck: 1665-1673.



Het echtpaar Govert Meulemans en Hendrina Greven: 1680-1693. In deze periode overlijdt Meulemans, maar zijn vrouw zet de zaken voort. Ze trouwt met Zegher Twenth. Zij betalen de eerste drie jaar 100 carolusgulden voor de armen, daarna 150. Ze rekenen 21,7% rente (op jaarbasis).

Van 1693 tot 1719 was in Steenwijk Luytien Timensdr. Hoegen, de weduwe van Jan Bloemen, tafelhoudster. Zij continueerde het lopend octrooi en verlengde dat in 1696, 1702, 1705 en 1712. Ze was de voormalige kassiere van de bank. Bij de octrooiverlenging in 1696 geeft ze zeven dagmaten land in het Westerslag als onderpand voor een goed beheer der leenbank. Zo'n borg was kennelijk nodig en de bank werd niet altijd naar behoren uitgebaat. Dat blijkt wel in 1703 wanneer onder meer de uitbuiting van de Bank van Lening wordt aangegrepen om op lokaal bestuursniveau veranderingen aan te brengen. De Steenwijker burgerij stelt een gehele nieuwe magistratuur aan tijdens de zogenaamde Plooierijen. Het loopt zo ver op dat de de Gedeputeerde Staten van Overijssel compagnieen Friese cavalerie naar de Olde Veste sturen. Daar houdt men de poorten evenwel gesloten. Pas als er ook nog militaire versterkingen uit Deventer arriveren opent men ze schoorvoetend. Deze rebellie levert niets op. De grieven waren vermoedelijk niet ongegrond, want tijdens plooierijen in Vollenhove wordt een der gemeenslieden van de oude plooi ervan beschuldigd in Steenwijk als uitbater de Bank van lening failliet te hebben laten gaan, zodat de gemeente de tafel bij executie heeft verkocht. Luytien heeft dus kennelijk gemeentelijk octrooi.